1
Viết luận văn hộ Tưởng Giới Thạch
Theo cuốn sách Bác Hồ ở Quảng Tây do Nhà xuất bản Công An Nhân Dân ấn hành, ông Hồ Học Lãm (SN 1884, mất năm 1943), người làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Bố ông là cụ Hồ Bát Trị, bác ruột là cụ Hồ Bá Ôn. Cả bố và bác của Hồ Học Lãm đều là những tướng lĩnh của Phan Đình Phùng và đã hi sinh anh dũng trong cuộc kháng chiến chống giặc Pháp xâm lược.
Do ảnh hưởng từ sự giáo dục của mẹ, ông sớm ý thức về lòng yêu nước. Khoảng năm 1906-1907, nghe theo phong trào Đông Du của cụ Phan Bội Châu, Hồ Học Lãm đã cùng một số những chí sĩ yêu nước khác rời Tổ Quốc sang Nhật học tập và hoạt động cách mạng. Ngày đi, cụ bà Trần Thị Trâm – mẹ ông, đã tiễn con đến biên giwois Hải Ninh để đi Quảng Châu. Trước khi chia tay con, bà xé chiếc khăn tang đang đội trên đầu làm hai mảnh, một mảnh đội trên đầu con và dặn: “bao giờ đất nước không còn giặc thì hãy về trông mẹ!”. Ý cụ nói với con trai: Hãy ghi nhớ thù nhà, đền nợ nước. Những chi tiết này đều được bà Hồ Mộ La – con gái của Hồ Học Lãm kể lại trong cuốn hồi ký “Hồi tưởng về cha tôi - Hồ Học Lãm” của bà.
Ông Hồ Học Lãm - ân nhân của Tưởng Giới Thạch.
Ở Nhật Bản, được hoàng thân nhà Nguyễn là ông Nguyễn Cường Để giúp đỡ, ông cùng đoàn lưu học sinh được sắp xếp vào trường võ bị Chấn Vũ. Đầu năm 1907, đoàn lưu học sinh Việt Nam bắt đầu học cấp tốc tiếng Nhật 3 tháng, sau đó vừa học tiếng vừa học lý thuyết quân sự cũng như cách sử dụng súng các loại. Khoảng đầu năm 1908, Tưởng Giới Thạch cũng vào trường Chấn Vũ và làm quen với một số lưu học sinh VN, trong đó có chơi thân với ông Hồ Học Lãm.
Theo cuốn nhật ký của bà Hồ Mộ La, cha bà, ông Hồ Học Lãm từng kể về Tưởng Giới Thạch và vụ người bạn Trung Quốc này nhờ ông viết hộ hộ luận văn như sau: “Tưởng Giới Thạch khôi ngô, tuấn tú, thông minh. Thực ra anh ta là thân tín của Trần Kỳ Mỹ, một trong những lãnh tụ trong Đồng Minh Hội của Tôn Trung Sơn... Có lần anh ta nhờ mình viết luận văn trả bài thi. Không hiểu hắn bận chơi hay bận hoạt động chính trị, thường xuyên vắng mặt ở lớp. Mình học có giỏi giang gì đâu, chẳng qua dân xứ Nghệ quen học gạo, nên có kết quả học tập trội hơn một tí..."
Năm 1908, do Thực dân Pháp gây áp lực, Chính phủ Nhật trục xuất lưu học sinh VN. Ông Hồ Học Lãm theo cụ Phan Bội Châu sang Trung Quốc. Nhờ Tưởng Giới Thạch giới thiệu, ông tiếp tục được vào học trường quân sự “Thông quốc lục quân tốc hành học đường” – tiền thân của Trường sĩ quan lục quân Bảo Định sau này.
Trong thời gian học tại Thông quốc lụa quân tốc hành học đường, ông Hồ Học Lãm chơi thân thiết vời một số người như Bạch Sung Hy, Lý Tế Thâm. Những người này sau đó đều là tướng tá nổi tiếng của Quốc dân Đảng Trung Quốc.
Được mời về công tác trong quân đội Tưởng
Tháng 11/1991, khởi nghĩa Vũ Xương rồi Cách mạng Tân Hợi thắng lợi, Tưởng Giới Thạch từ Nhật về Trung Quốc hoạt động ở tỉnh Chiết Giang. Tưởng đã viết thư cho Hồ Học Lãm rủ về Chiết Giang tham gia hoạt động cùng. Nhận được thư của Tưởng Giới Thạch, ông Hồ Học Lãm có viết thư hỏi cụ Phan Bội Châu thì được cụ ủng hộ với đại ý: “Cách mạng của ông Tôn Trung Sơn không thành công thì công cuộc cứu nước của mình sẽ khó khăn. Trong lúc chờ đợi thời cơ và rèn luyện qua thực tiễn, cứ tham gia Trung Hoa cách mạng quân”.
Chính trong thời gian này, ông Hồ Học Lãm đã có ân tình với tưởng Giới Thạch. Theo Hồi ký “Hồi tưởng về cha tôi - Hồ Học Lãm” của bà Hồ Mộ La: “Sau khi giải phóng Hàng Châu và Thượng Hải, Tưởng và cha tôi tiếp tục cầm quân chiến đấu. Trong một trận đánh bọn quân phiệt Mãn Thanh, Tưởng bị vây hãm nguy khốn nhưng cha tôi đã kịp thời đem quân giải vây, do đó Tưởng càng tỏ ra quý mến tôi hơn.”
Cuốn sách “Bác Hồ ở Quảng Tây” cũng nói đến chi tiết này: “Trong chiến tranh Bắc phạt, ông có lần chỉ huy một trung đoàn giải vây cho trung đoàn của Tưởng Giới Thạch. Tưởng Giới Thạch thoát chết và chịu ơn cứu mạng của Hồ Học Lãm. Sau này, khi Tưởng Giới Thạch đã nắm quyền bèn điều Hồ Học Lãm về Tổng hành dinh của quân đội Quốc dân Đảng Trung Quốc ở Nam Kinh”.
Xem thêm video: Ký ức 60 năm giải phóng thủ đô: Câu chuyện của chiến sĩ cách mạng Tạ Quốc Bảo.
Từ đó, ông Hồ Học Lãm đã công tác ở trong Bộ Tổng tham mưu của Tưởng Giới Thạch cho đến khi nghỉ hưu. Ông là một trong số ít các sĩ quan nước ngoài trong quân đội Tưởng. Mặc dù chỉ mang quân hàm Trung tá, ông được đồng nghiệp trong Bộ Tổng Tham mưu quân đội Tưởng kính trọng vì lối sống hòa nhã, đôn hậu và một phần là vì ông là ân nhân của Tưởng Giới Thạch và là bạn học với các sĩ quan cấp cao như Bạch Sùng Hy, Lý Tế Thâm.
Mặc dù là một sĩ quan cao cấp trong quân đội Trung Quốc, nhưng trong lòng ông vẫn hướng về Tổ Quốc Việt Nam của mình. Khi ông Hồ Tùng Mậu và các đồng chí thành lập An Nam Cộng Sản Đảng tại Hồng Kông, ông Hồ Học Lãm được mời tham gia, nhưng ông đã từ chối với suy nghĩ: “Cứ để tôi ngoài Đảng, có thể giúp đỡ, phục vụ Đảng được nhiều hơn...”. Ông thường tâm sự: “Hình hài, thể xác tôi lúc này là quốc Dân Đảng Trung Quốc, nhưng trái tim, tâm hồn tôi thuộc về cách mạng, về Tổ Quốc VN”, và sẵn sàng làm mọi việc khi đồng chí Nguyễn Ái Quốc hay cách mạng Việt Nam yêu cầu.
gia đình ông Hồ Học Lãm là một cơ sở tin cậy của những thanh niên yêu nước VN sang Trung Quốc hoạt động cách mạng. Với đồng lương ít ỏi, ông bà Hồ Học Lãm vẫn cố gắng nuôi các thanh niên yêu nước VN, đồng thời cũng rất tích cực tham gia các hoạt động cách mạng khi có yêu cầu. Năm 1943, ông mất tại Quế Lâm vì ốm bệnh.
Ông Hồ Học Lãm có vợ là bà Ngô Khôn Duy và hai người con gái là Hồ Diệc Lan và Hồ Mộ La.
Cách mạng VN thành công năm 1945, 3 mẹ con bà Ngô Khôn Duy về VN sinh sống. Bà Hồ Diệc Lan lấy thiếu tướng Ngô Thiết Hùng (một trong những vị tướng được phong quân hàm đầu tiên của quân đội nhân dân VN), nhưng vì bệnh hiểm nghèo nên bà Diệc Lan mất từ năm 1947 khi mới 27 tuổi. Bà Hồ Mộ La có năng khiếu nghệ thuật từ nhỏ nên khi về nước sau cách mạng tháng Tám được cho đi học nhạc, sau này bà là giảng viên của trường nhạc ở Hà Nội. Hiện bà Hồ Mộ La đã ở tuổi 85, với những đóng góp cho sự nghiệp giáo dục, bà được phong là nhà giáo ưu tú.
Hoàng Hà
Xem thêm video clip : Cháy ở Bình Dương- Lượng lớn hóa chất đã phát tán ra môi trường
