Bệnh nhi Đỗ Phương Anh đang điều trị tại BV Nhi TƯ vì ngộ độc thuốc cam. Ảnh: P.T
Sau khi chẩn đoán, các bác sĩ xác định bệnh nhân
ngộ độc các loại thuốc gia truyền chữa cam, loét miệng. Hầu hết bệnh nhi
đều dưới 1 tuổi.
Mất con vì mẹ liều bôi thuốc
Nằm tại Khoa Thần kinh, BV Nhi TƯ, cháu Nguyễn Bá
Tùng, 5 tháng tuổi ở Đan Phượng - Hà Nội vào viện đã một tuần nay. Cháu
Tùng được đưa vào viện trong trạng thái thiếu máu trầm trọng, da xanh,
hay lên cơn co giật. Chị Hoàng Thị Chúc - mẹ cháu Tùng cho biết, thấy
mỗi khi con bú đều bị trắng lưỡi, nghe mọi người mách bôi thuốc cam thì
lưỡi cháu sẽ đỡ, chị đã mua thuốc cam của một thầy lang gần nhà về bôi
cho con.
Sau khi bôi mấy ngày, cháu có hiện tượng sốt, ho,
gia đình đưa cháu đi khám thì bác sĩ bảo chỉ bị viêm họng cấp tính. Về
nhà, cho cháu uống thuốc nhưng vẫn không đỡ, chị tiếp tục bôi thuốc cam
cho cháu ba ngày liên tục thì cháu nôn và lên cơn co giật, thậm chí có
ngày giật tới 7 lần. Gia đình vội đưa cháu vào BV Nhi TƯ cấp cứu. Các
bác sĩ xét nghiệm cho thấy, chỉ số men gan cao, định lượng chì cao hơn
200 microgam/100ml (người bình thường là dưới 20microgam/100ml).
Khi được hỏi có biết thành phần thuốc không, chị Chúc
nói: Khi mua thuốc cam, thầy lang chỉ dặn là dùng 3 lần một ngày trong
vòng 1 tuần. Thuốc được gói thành gói nhỏ trong giấy báo, ở dạng bột, có
2 loại, màu cam và màu xanh. Thuốc không có bất kỳ thông tin gì về
thành phần cũng như xuất xứ.
Chị Chúc buồn bã cho biết thêm: "Trước cháu Tùng, tôi
có một cháu nữa cũng bị bệnh y như vậy. Khi cháu bị tưa lưỡi, tôi cũng
bôi thuốc cam nhiều lần cho cháu. Cứ ai mách mua thuốc cam ở đâu là tôi
mua về thử bôi cho cháu xem có đỡ không nhưng cháu không đỡ mà bị nôn,
co giật. Đưa vào viện khám mấy lần nhưng xét nghiệm ra không biết bệnh
gì. Điều trị một thời gian thì cháu mất năm 2010 khi mới 22 tháng tuổi.
Tôi nói chuyện với các bác sĩ thì bác sĩ bảo có thể cháu mất do bị ngộ
độc chì".
Cùng chung tình trạng với bé Tùng là bé Đỗ Phương
Anh (5 tháng tuổi, ở Bình Giang - Hải Dương). Vào viện điều trị gần hai
tuần, đến nay cơ thể cháu Anh vẫn chằng chịt dây vì phải truyền nước.
Phương Anh nhập viện trong tình trạng nôn, tiêu chảy, co giật, ho liên
tục.
Mẹ của cháu Phương Anh cho biết: Thấy con bị tưa
lưỡi, liền mua thuốc cam về bôi cho cháu. Thuốc này là thuốc gia truyền
và hầu như nhà nào có con nhỏ bị nhiệt miệng, tưa lưỡi đều đến lấy về
dùng. Mỗi gói thuốc giá 50.000 đồng. Tôi bôi cho cháu liên tục trong 10
ngày, mỗi ngày 3 lần nhưng cháu vẫn không đỡ mà có hiện tượng nôn suốt,
gia đình vội đưa cháu đi khám ở phòng khám tư nhân ở quê nhưng không
phát hiện ra. Về nhà cháu càng bị nôn nhiều hơn, da xanh xao, co giật,
lúc ấy, gia đình mới tá hỏa đưa cháu lên BV Nhi TƯ. Vào viện, các bác sĩ
kết luận cháu bị ngộ độc chì.
Trẻ co giật vì nhiễm độc chì từ thuốc cam
Theo các y tá trực tại Khoa Thần kinh, trong vòng hai
tuần gần đây, Khoa tiếp nhận 5 cháu (từ 2 tháng rưỡi đến 8 tháng) có
biểu hiện co giật, thiếu máu nặng. Đặc biệt, một bệnh nhi bị suy hô hấp
nặng, phải thở máy. Không chỉ trẻ nhỏ bị nhiễm độc chì mà mẹ của bệnh
nhi cũng bị nhiễm chì do bôi thuốc cam cùng với con. Đấy là trường hợp
của mẹ cháu Minh ở Phú Thọ, kết quả xét nghiệm cho thấy lượng chì cao
gấp ba lần cho phép. Hiện các ca được xác định ngộ độc chì tại bệnh viện
đều lấy thuốc các cháu dùng gửi sang Viện Hóa học (Viện Khoa học và
Công nghệ Việt Nam) phân tích. Kết quả cho thấy, nhiều mẫu thuốc hàm
lượng chì chiếm tới 10% - 20%.
Theo TS. Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học
và công nghệ thực phẩm (ĐH Bách Khoa Hà Nội): Ngộ độc chì đặc biệt nguy
hiểm đối với trẻ em, nhất là trong trường hợp ngộ độc chì cấp tính. Khi
chì đi vào cơ thể sẽ gây ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương và thần kinh
ngoại biên, khiến trẻ bị co giật, rối loạn hành vi, có thể gây mất trí
nhớ, giảm sút trí tuệ, cơ bắp bị ảnh hưởng có thể dẫn đến bại liệt.
Nếu lượng chì tồn tại trong cơ thể quá cao sẽ gây
tổn thương gan, thận, não, tủy xương, dây thần kinh... Chì nhiễm vào máu
sẽ gây thiếu máu, suy dinh dưỡng. Nhiễm vào xương gây ngộ độc xương làm
xương không phát triển vì không có khả năng tổng hợp các chất canxi
trong máu. Với những trẻ dưới 6 tuổi, hệ thần kinh còn non yếu và khả
năng thải độc chất của cơ thể chưa hoàn chỉnh, nguy cơ nhiễm độc chì là
rất cao.
TS. Thịnh cảnh báo, khi trẻ em bị nhiễm độc chì với
nồng độ cao thì dù có điều trị đào thải hết cũng để lại di chứng khiến
ảnh hưởng sự phát triển cả thể chất và trí tuệ của trẻ.
Cảnh giác với các loại thuốc Nam hàm lượng chì cao
Theo ThS. Lê Quang Thuận, Trung tâm Chống độc BV Bạch
Mai, với ngộ độc chì ở trẻ em, thường có bi���u hiện tổn thương não như
viêm não do chì (vô cảm, rối loạn ý thức, có thể có co giật), đôi khi có
biểu hiện của bệnh cảnh tăng áp lực nội sọ. Ngộ độc chì cấp tính ít
gặp, thường là cơn đợt cấp của ngộ độc chì mạn tính, xuất hiện khi bệnh
nhân uống phải một lượng chì lớn. Biểu hiện sau 2 - 48 giờ, thường là
các dấu hiệu và triệu chứng do tổn thương gây độc tế bào đối với nhiều
cơ quan, đặc biệt là về hệ tiêu hóa: Chán ăn, đau bụng, buồn nôn, nôn,
táo bón.
Ngộ độc chì mạn tính cũng biểu hiện các dấu hiệu và
triệu chứng ở nhiều hệ cơ quan. Về tiêu hóa, hay gặp là đau bụng và táo
bón, trong trường hợp điển hình xuất hiện cơn đau bụng dữ dội, tiến
triển bởi những cơn kịch phát kèm theo nôn (có thể nhầm với bụng ngoại
khoa), bệnh nhân không có sốt, không có phản ứng thành bụng, không có
tụt huyết áp, X-quang ổ bụng không có dấu hiệu ngoại khoa.
ThS. Thuận cho biết, ngộ độc chì cấp thường do hấp
thu chì qua đường tiêu hóa, ở nước ta rất hay gặp do uống các thuốc Nam,
đặc biệt là các loại thuốc không rõ nguồn gốc như: Mẫu đơn, Chu sa,
Thần sa (trong thành phần có kim loại nặng hàm lượng cao)... Ngộ độc chì
mạn chủ yếu do tiếp xúc với các yếu tố môi trường (không khí, nước,
thực phẩm) và nghề nghiệp.
Cũng theo ThS. Thuận, khi nồng độ chì trong máu
trên 40 mg/dL bắt đầu xuất hiện các biểu hiện thương tổn thần kinh trung
ương, đầu tiên là rối loạn các hoạt động cao cấp như giảm trí nhớ, kém
tập trung, khó ngủ, kích thích, lo âu, suy nhược. Khi chì máu cao trên
70 mg/dL sẽ có biểu hiện sảng, co giật và hôn mê do tổn thương mô não,
phù não... Các biểu hiện khác hay gặp là liệt-giả thần kinh quay (các
ngón tay và bàn tay không duỗi được), thường là tổn thương vận động, ít
gặp tổn thương cảm giác, giảm tốc độ dẫn truyền các dây thần kinh trụ,
giữa và quay; đôi khi gặp bệnh cảnh giống như xơ cột bên teo cơ.