1
Đại biểu Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) đưa ra trao đổi với Quốc hội về việc tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là tập đoàn kinh tế tổng công ty nhà nước.
Theo đại biểu Khá, những mặt được của công tác tái cơ cấu là sự tập trung của Chính phủ, sự chỉ đạo của các Bộ, ngành và địa phương đã phê duyệt tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN), góp phần ổn định và thay đổi nền kinh tế tốt hơn.
ĐB Quốc hội Nguyễn Thị Khá.
Tuy nhiên, về mặt hạn chế. Việc tái cơ cấu DNNN còn chậm, chưa có chuyển biến đột phá dù những năm qua DNNN giảm mạnh từ 12.000 doanh nghiệp xuống còn 1.000 doanh nghiệp. Nhưng, với việc hình thành các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, các công ty con, công ty cháu và thập chí có công ty chắt, làm tỷ trọng doanh nghiệp trong GDP ở mức độ cao. Một số đầu tư ngoài ngành thu nhập thấp không bảo toàn giá trị đầu tư ban đầu nên thoái vốn chưa đạt yêu cầu. Việc tái cơ cấu còn lạc hậu, ngành công nghiệp vẫn tập trung vào gia công, lắp ráp, hàm lượng nội địa, giá trị gia tăng thấp…
Theo ĐB Nguyễn Thị Khá, nguyên nhân là do tác động khủng hoảng kinh tế chung, chưa thực sự quyết liệt trong chỉ đạo điều hành của một bộ phận người đứng đầu cơ quan chức năng, chưa hiểu rõ việc cổ phần hóa DNNN…
ĐB Khá đưa ra một số giải pháp giải quyết mặt hạn chế này đó là: Chính phủ cần đẩy mạnh công tác chỉ đạo để các Bộ, ngành và địa phương tiếp tục phê duyệt các đề án tái cơ cấu doanh nghiệp, đổi mô hình hoạt động của doanh nghiệp nhà nước và xác định rõ danh mục ngành nghề, phạm vi kinh doanh, ngành nghề chủ đạo, ngành nghề liên quan, ví dụ: “ Ông điện lực lại đầu tư sang lĩnh vực khách sạn, nhà hàng”.
Đồng thời cần tách bạch phạm vi nhà nước với chức năng chủ sở hữu, từ đó tránh dựa dẫm, ỷ lại, xin – cho, nâng cao tính công khai minh bạch của hoạt động doanh nghiệp, đổi mới quản trị doanh nghiệp chưa mang lại hiệu quả cao, lời giả lỗ thật. Sắp xếp lại bộ máy quản lý điều hành, tinh giảm biên chế, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
“ Hiện nay, một số DNNN còn mang dáng dấp của thời bao cấp, với bộ máy cồng kềnh, thừa thầy, thiếu thợ, đến hẹn lại lên, trong khi cần thợ thì không có, muốn giảm biên chế cũng không song vì đụng đến con anh A, cháu chị B”.
Các DNNN cũng phải tự lập, không dựa dẫm Bộ chủ quản, đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, quá trình tăng trưởng bằng cách tăng tích lũy vốn và tăng quyền tự chủ cho doanh nghiệp. “Đã đến lúc mạnh dạn cắt đi cái đuôi của nhóm lợi ích, nhưng không buông lỏng chức năng kiểm tra, giám sát việc phân bổ, sử dụng vốn, gắn kết giữa trách nhiệm và quyền hạn, tăng tính chủ động, tự quyết, tự chịu trách nhiệm. Người đại diện vốn nhà nước phải là ông chủ thực sự, khác với ông chủ “hờ”, thụ động, chờ đợi đi xin kế hoạch, xin vốn…”.
Nhiều công trình đầu tư không phát huy tác dụng
ĐB Huỳnh Văn Tiếp (Cần Thơ) khẳng định, thực tế, Chính phủ đã tích cực trình Quốc hội ban hành nhiều dự án luật và phê duyệt nhiều đề án, ban hành chỉ thị, nghị định tập trung thực hiện tái cơ cấu và đã có nhiều tiến bộ. Điển hình Bộ GTVT đã thực hiện rất tốt việc này, tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc tái cơ cấu đầu tư công vẫn chưa đạt yêu cầu và mong muốn của cử tri.
ĐB Huỳnh Văn Tiếp (Cần Thơ).
“ Còn nhiều công trình đầu tư quá hoành tráng, gây lãng phí tiền của nhân dân, nhà nước, chi tiết đầu tư xây dựng không theo quy hoạch, kế hoạch, nếu có thì chỉ ở tầm ngắn hạn, không có tầm chiến lược dài hạn. Xây và đập, đập rồi xây, có công trình xây xong sử dụng không hết công năng, không phát huy được tác dụng, có công trình xây rồi bỏ hoang”.
Bên cạnh đó, nhiều dự án vay vốn ODA do Chính phủ bảo lãnh, không tính toán kỹ, bị lỗ và không có khả năng thanh toán. Đến hạn Chính phủ lại phải bỏ tiền để thanh toán, làm cho nợ công, nợ quốc gia gia tăng gần tới ngưỡng không an toàn”.
ĐB Hoàng Đăng Quang (Quảng Bình) cũng đưa ra nhận xét về việc quản lý đầu tư công, bên cạnh những kết quả đạt được như: Các thể chế đầu tư công đã từng bước được xác lập, góp phần quản lý hoạt động, đầu tư ngày càng chặt chẽ và có hiệu quả hơn.
ĐB Quốc hội Hoàng Đăng Quang (Quảng Bình).
Tuy nhiên, sau 3 năm theo dõi việc thực hiện tái cơ cấu đầu tư công, ĐB Quang nhận thấy, thực tế chưa có một đề án tổng thể về việc tái cơ cấu đầu tư công để xác định lộ trình, hướng đi cụ thể. Việc ban hành khung pháp lý liên quan tái cơ cấu đầu tư công còn chậm, luật đầu tư công mới chỉ ban hành đến tháng 1/2015 mới có hiệu lực, một số luật liên quan cũng chưa được thông qua, gây khó khăn cho việc tổ chức, thực hiện. Bên cạnh đó, còn chồng chéo trong chính sách đầu tư công, mang tính giải quyết tình thế, chỉ thị 1792 của Thủ tướng Chính phủ chỉ mới điều chỉnh nguồn vốn, ngân sách nhà nước, và nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, phạm vi điều chỉnh và mức độ triển khai chưa nhiều…
“Chưa có sự đồng bộ trong việc tái cơ cấu đầu tư công, cụ thể, nông nghiệp được coi là lĩnh vực hàng đầu nhưng đầu tư công ngày càng giảm, đầu tư đến các ngành có liên quan trực tiếp đến con người như khoa học – công nghệ, giáo dục – đào tạo, y tế cũng có xu hướng giảm, chiếm tỷ lệ rất thấp trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội”.
Với những vấn đề nêu trên, ĐB Quang kiến nghị, cần xây dựng cơ chế cụ thể để thực hiện chuyển đổi các dự án đầu tư dở dang từ ngân sách nhà nước đối với các dự án có khả năng sinh lời, song tiếp tục đầu tư bằng các nguồn vốn tư nhân thông qua các hình thức bán, chuyển nhượng công tình, trường hợp các nhà đầu tư công không tham gia thì mới thực hiện đầu tư công. Các địa phương có điều kiện phát hành trái phiếu công trình để huy động vốn xây dựng cơ sở hạ tầng, kinh tế xã hội, nếu có điều kiện triển khai, trả nợ và báo cáo ý kiến của Chính phủ trên cở sở địa phương phải kiểm soát được vốn vay, cam kết trả nợ đúng hạn…
Kiều Chinh/ An ninh Tiền tệ
