Làm hương cũng giống như thầy thuốc

(ĐSPL) - Được biết đến là nghệ nhân làm hương trầm lâu đời ở phố cổ, Hà Nội, thời điểm Tết đến, xuân về là thời gian bận rộn nhất của gia đình ông Mai Văn Lộc.

Tiếp chúng tôi trong căn nhà số 26 phố Đồng Xuân, ông cho biết, gia đình ông đã 4 đời làm hương trầm cổ truyền. Thời điểm cận Tết, nhà ông phải thuê thêm nhân lực để làm loại hương đặc biệt nhằm phục vụ nhu cầu của khách hàng… Hơn nữa, ngôi nhà ông đang sống và kinh doanh còn là một niềm tự hào lớn bởi nơi này từng là căn cứ của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Làm hương giống như... bốc thuốc

Dù đã 84 tuổi, nhưng nghệ nhân Mai Văn Lộc vẫn còn rất khoẻ mạnh, ông cho biết, mình quê gốc ở làng Cao Thôn, xã Bảo Khê, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Xưa kia, làng có nghề truyền thống làm hương trầm. Cụ của ông cùng một số nghệ nhân đã rời làng lên Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc lập nghiệp, sinh sống bằng nghề làm hương. Tuy nhiên sau nhiều thập kỷ, các gia đình khác đã chuyển đổi làm ăn, kinh doanh mặt hàng khác, vì vậy, hiệu hương trầm Tân Mỹ Thành của gia đình ông trên phố Đồng Xuân là nơi duy nhất trong phố cổ vẫn làm hương theo cách cổ truyền và được nhiều khách hàng biết đến.

Ông Lộc cho biết, gia đình ông làm hương từ năm 1911 và tới nay là 4 thế hệ vẫn giữ được nghề, kể cả thời kỳ chiến tranh, nhà ông vẫn làm hương và sống được với nghề. Hiện nay, nhiều gia đình tại Hà Nội cũng làm hương nhưng họ không có gốc rễ cơ bản nên chất lượng hương không đảm bảo. Ông bật mí rằng, việc làm hương phải qua nhiều giai đoạn, tuy nhiên việc đảm bảo nguyên liệu thảo dược là quan trọng nhất. Theo đó, gia đình ông Mai Văn Lộc làm hương hoàn toàn từ thảo mộc gồm nhiều loại cây như hắc hương, hoa ngâu, hoa hồi, vỏ cây quế, cây tùng hương, trắc bách diệp, cam thảo, thảo quả... để có những nguyên liệu như thế, ông đã từng đi nhiều tỉnh miền Bắc để tìm mua, thậm chí đặt nguyên liệu cả ở nước ngoài. Có lần nguyên liệu trong nước thiếu và chất lượng không tốt, ông đã phải đặt hàng từ một doanh nhân ở nước ngoài mới có xuyên khung, đại hoàng, rễ tế tân để làm hương.

Nghệ nhân Mai Lộc cho hay, khi đã có tất cả thảo mộc này, các nguyên liệu được xay nhỏ ra nhưng không phải cho “hổ lốn” vào để làm hương mà được chia làm 3 loại với tỉ lệ thảo mộc khác nhau. Ông hóm hỉnh cho chúng tôi biết: “Người làm hương thảo mộc như một lang y chuyên về mảng thuốc nam, bệnh thì dùng 3 loại của cây thuốc này, bệnh dùng 4 loại của cây thuốc kia thì làm hương cũng thế, làm ra hương loại gì thì cho tỉ lệ thảo dược khác nhau”.

Theo lời kể của ông Mai Lộc, chúng tôi biết thêm rằng, dịp Tết cổ truyền 2016, gia đình ông đã làm một loại hương đặc biệt từ bột hương trầm và Kỳ Nam để phục vụ khách hàng có nhu cầu. Để có nguyên liệu này, ông đã phải đặt hàng từ đầu năm 2015, tuy nhiên do số lượng hương trầm không nhiều nên hương đặc biệt cũng chỉ có hạn, lúc nào cũng trong tình trạng cháy hàng. Chị Lê Hà, một khách hàng lâu năm của gia đình ông Lộc chia sẻ: “Từ nhiều năm nay, gia đình tôi đã dùng hương trầm Tân Mỹ Thành để thờ cúng tổ tiên. Hương ở đây được làm hoàn toàn từ thảo mộc, không hại cho sức khoẻ và an toàn cho người già, trẻ nhỏ nên chúng tôi rất tin dùng...”.

Hương vị ngày Tết cổ truyền

Theo nghệ nhân Mai Văn Lộc, hiện nay nhiều khách hàng mua hương thường yêu cầu hương cong tàn vì một số người cho rằng, hương đốt mà có nhiều tàn là có... nhiều lộc. Tuy nhiên, ông Lộc cho hay: “Hương được làm hoàn toàn từ thảo mộc thì rất ít tàn, còn hương làm từ... hoá chất thì sẽ có nhiều tàn. Hiện nay, làm hương thảo mộc cầu kỳ trong nguyên liệu và chế biến nên nhiều nhà làm hương đã “nhắm mắt đưa chân” chuyển sang sản xuất hương hoá chất. Loại hương này có hại đến sức khoẻ khách hàng...”.

Theo đó, từ năm 1975 trở lại đây, nhu cầu dùng hương cong tàn tăng nhanh, nhiều khách hàng mua về thắp mà không biết rằng vô tình đã rước độc hại. Hương cong tàn có hoá chất được làm bằng ba cách: Một là người làm hương dùng bó tăm dài nhúng vào hoá chất có axitphotphoric, rồi phơi khô, sau đó tẩm bột hương vào. Cách thứ hai là sau khi lăn bột mùn cưa và keo, chết kết dính vào tăm hương người ta sẽ xịt vào bó hương một loại hoá chất. Cách thứ ba là người làm hương tẩm trực tiếp hoá chất vào bột hương để lăn vào tăm, những loại hương này đã làm cho nhiều người dùng bị tác dụng phụ như khó thở, cay mắt. Ông Lộc cho rằng, khói hương có hoá chất ảnh hưởng đến giác mạc, phổi. Nhất là khu vực thành phố, người thì đông, nhà chật hẹp thì sau một thời gian dùng hương hoá chất như vậy sẽ rất nguy hiểm.

Ông Lộc bộc bạch: “Gia đình tôi kinh doanh 4 đời nay và luôn giữ chữ tín, làm việc để lấy khách hàng lâu dài nên hoàn toàn làm hương từ thảo mộc. Chúng tôi luôn muốn nâng cao chất lượng sản phẩm bằng những nguyên liệu tự nhiên nhất. Ngay bản thân tôi cũng luôn nói với con cháu rằng, làm kinh doanh nhưng phải lương thiện thì mới có phúc và có khách hàng dài lâu...”.

Chia sẻ về những khách hàng đặc biệt đến mua hương, ông cho biết: “Ngày Tết cổ truyền đến, cả gia đình được huy động để bán hàng cho khách. Cả đời làm nghề tôi luôn tâm niệm rằng, nghề làm hương cũng là nghề tâm linh vì thế tôi luôn đảm bảo cho chất lượng hương được tốt nhất để có lộc kinh doanh. Nhiều khách hàng đặc biệt ở tận Điện Biên, Yên Bái cũng bắt xe xuống Hà Nội, về nhà tôi mua hương. Năm ngoái, tôi đang đứng bán hàng thì có một cụ ông lớn tuổi, tóc bạc phơ đến nói với tôi: “Ông Lộc có nhận ra tôi không, tôi là khách hàng 4 đời nhà ông, cụ tôi, ông tôi cũng mua hương nhà ông. Hôm nay tôi phải đích thân đến đây mua hương thì mới yên tâm...””.

Ông Lộc vừa dứt lời thì một khách mua hàng đến lấy hương với số lượng lớn mang về Hải Dương bán. Ông hồ hởi: “Người làm hương cũng rộn ràng làm sản phẩm để đón Tết cổ truyền. Mùa Tết thường thì cầu nhiều hơn cung, tuy vất vả nhưng chúng tôi rất vui vì sản phẩm của mình được nhiều khách hàng tin dùng. Không biết có phải làm nghề về tâm linh không nhưng tôi rất tin luật nhân quả: Cứ cho ra những sản phẩm tốt sẽ có những khách hàng trung thành của mình...”.

Lạc Thành  - Vũ Phương

Video tin tức xem nhiều nhất: