"Muốn giá thành giảm thì giá bán phải giảm"

PGS - TS Ngô Trí Long - Ảnh: Báo Hải Quan

*Thưa ông, Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương đã khẳng định, càng tăng giá điện người nghèo càng nghèo đi. Nhưng, Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN) lại cho biết việc tăng giá điện 7,5% không ảnh hưởng đến người nghèo. Nhận định của ông về sự tréo ngoe này như thế nào?

- Từ trước đến nay mỗi khi tăng giá người ta đều tìm ra một lý do để biện bạch. Tăng giá điện là vì vẫn còn bao cấp với giá điện, đặc biệt đối với hộ cận nghèo và hộ nghèo được hỗ trợ 30.000 đồng/tháng. Và theo như EVN, trong biên độ tăng 7,5% thì không cao nhưng đó là trực tiếp đối với người ta thôi còn người ta không nghĩ tác động gián tiếp của giá điện làm cho chi phí đầu vào tăng lên rất nhiều ở các ngành nghề khác nhau. Mà chi phí đầu vào tăng thì giá thành tăng, giá bán tăng nên tác động đến các mặt hàng khác tăng lên. Điều này, thì chắc chắn người tiêu dùng, kể cả người nghèo và cả người giàu đều bị tác động. Vì thế, trả lời trước dư luận về việc tăng giá điện, biện minh cho việc làm của mình nên lý giải cho việc không tác động nói như vậy hoàn toàn không thuyết phục. Hoàn toàn vô lý.

* Giá điện tăng, kéo theo hệ quả giá xăng tăng và thuế bảo vệ môi trường cũng tăng 300%. Điều này đồng nghĩa người nghèo cứ nghèo đi, lạm phát cứ tăng và phúc lợi xã hội giảm. Ông đánh giá thế nào về vấn đề này?

- Thực chất là như thế này, nguồn lực tài chính của Nhà nước hạn hẹp nên cần xác định được đối tượng nào cần bù, cần hỗ trợ. Doanh nghiệp cũng cần vì thiếu vốn không thể tái sản xuất, người nghèo thì sẽ nghèo đi. Nhà nước bù lỗ cho đúng đối tượng người nghèo. Ai dùng nhiều phải trả nhiều như thế mới hợp lý chứ không thể đánh đồng người nghèo cũng như người giàu, người dùng ít cũng phải chịu như người dùng nhiều. Không thể đánh đồng tất cả được.

Như vấn đề điện chẳng hạn. Cá nhân tôi nghĩ Nhà nước không nên tăng giá điện mà tiền tăng giá điện ấy Nhà nước bù vào. Bù cho doanh nghiệp hay hỗ trợ người nghèo đều là tiền thuế của nhân dân đóng góp. Anh nào dùng nhiều, trả nhiều. Vì thế mới tạo được tâm lý tiết kiệm điện năng. Thực tế hiện nay “cung thiếu, cầu thừa”. Thiếu điện nên các doanh nghiệp mới đòi tăng giá điện. Căn bản muốn giá thành giảm thì giá bán phải giảm thôi.

* Điện, xăng là hai mặt hàng chủ lực của nền công nghiệp. Nếu nó tăng sẽ kéo theo mặt bằng giá cả tăng. Ông nhìn nhận và dự đoán tương lai của việc này như thế nào?

- Theo báo cáo về Chỉ số Niềm tin người tiêu dùng được công bố bởi Công ty Nielsen, niềm tin của người tiêu dùng Việt Nam tiếp tục cải thiện mạnh mẽ trong Quý 4 năm 2014. Với chỉ số đạt được 106 điểm (tăng 4 điểm so với quý 3/2014), Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 9 trong số các quốc gia lạc quan nhất về nền kinh tế trên thế giới. Tất nhiên, đây chỉ là con số cũ và nó được đưa trước khi Nhà nước ta quyết định tăng giá điện, xăng và thuế bảo vệ môi trường.

Tôi cho rằng: Trước tiên, một trong những biện pháp đang được nói đến nhiều nhất là giảm thuế giá trị gia tăng. Biện pháp này sẽ tác động trực tiếp đến túi tiền người dân mỗi khi mua sắm hàng hóa. Hiện tại, mức thuế này ở Việt Nam là 10%. Theo ý kiến của tôi thì con số giảm có thể là 3% hoặc 5%. Điều này ai cũng thấy khi thuế giảm xuống, người dân sẽ có động cơ hơn trong việc tiêu dùng. Biện pháp thứ hai nhằm tăng thu nhập một cách gián tiếp cho các hộ gia đình là hình thức giảm thuế thu nhập cá nhân (TNCN).

Quốc hội Việt Nam đã đồng ý miễn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) bậc 1. Những người nằm trong nhóm bậc 1 là những người có thu nhập chịu thuế đến 5 triệu đồng và họ chiếm khoảng 3/4 tổng số người đang nộp thuế hiện nay tại Việt Nam. Giảm thuế TNCN là một biện pháp kích cầu hoặc dùng chính sách tín dụng với lãi suất tương đối hợp lý để người ta có nhu cầu trong tiêu dùng, mua sắm thì người ta có thể vay, đó cũng là một biện pháp để tháo gỡ đầu ra cho hàng hóa đang tồn kho trên thị trường như hiện nay.

Rõ ràng phương pháp này cũng giúp người dân có thêm thu nhập để tiêu dùng. Giá xăng, điện không tăng, trong khi thuế TNCN giảm sẽ giúp cân bằng việc mua và bán. Đó cũng là vấn đề mấu chốt giúp cân bằng kinh tế và cân bằng xã hội hơn.

* Xin cảm ơn ông về buổi trao đổi này.

Về mặt lý thuyết, nói tăng giá mà mang lại lợi ích cho người tiêu dùng là không có cơ sở. “Muốn giá thành giảm thì giá bán phải giảm”.