1
Sau hàng chục năm tha phương mưu sinh bên nước bạn Camphuchia, họ trở về quê hương không một mảnh giấy tùy thân. Họ khát khao một mái nhà để an cư lạc nghiệp, con cháu có cơ hội cắp sách đến trường. Nhưng cuộc sống hiện tại của họ vẫn còn đầy những gian truân, vất vả...
Chúng tôi đến “xóm Việt kiều” ở dưới chân cầu Sài Gòn 1 thuộc ấp 4, xã Minh Tâm, huyện Hớn Quản (Bình Phước) vào một ngày mùa mưa của tháng Bảy. Đứng từ trên nhìn xuống có thể thấy khoảng 20 mái nhà lụp xụp nằm núp phía dưới chân cầu. Gọi là nhà cũng không phải mà đó chỉ là những căn chòi được dựng lên bằng tre nứa rồi quây lại bằng những tấm bạt cũ kỹ rách nát. Do gần sông nước nên các căn chòi của người dân nơi đây thường được làm cao hơn mặt đất. Dường như chỉ một cơn gió thoảng qua cũng đủ để cái xóm nhỏ nghiêng ngả, xiêu vẹo.
Những đứa trẻ không có tương lai.
Căn nhà chưa đầy 20m2 là nơi cư ngụ của tám thành viên lớn nhỏ trong gia đình bà Võ Thị Sánh (50 tuổi). Căn nhà của bà Sánh nằm lọt thỏm dưới chân cầu, mỗi khi xe tải chạy qua, những cái cột nhà nhỏ xíu run lên bần bật. Ngồi bó gối trên sàn tre, bà Sánh ngậm ngùi kể lại hành trình tha phương của gia đình.
Trước năm 2005, gia đình bà sống ở tỉnh Pursat (Campuchia), làm nghề đánh bắt cá trên Biển Hồ. ở bên đó cuộc sống đói khổ lắm, làm thuê rồi đánh bắt cá cũng chỉ đủ đắp đổi qua ngày. Vào mùa nước nổi, Chính phủ Campuchia cấm đánh bắt cá trên Biển Hồ, thế là lại đói ăn. Cả nhà tám người lại lục đục kéo về quê hương dựng chòi dưới chân cầu Sài Gòn 1 mong tìm nguồn sống.
Gần 10 năm trở về nước, tài sản của tám con người mang danh “Việt kiều hồi hương” của gia đình bà Sánh chỉ là những tay lưới chắp vá và ba không: Không giấy tờ tùy thân, không hộ khẩu và không cả... tương lai. Phần lớn thu nhập chủ yếu phụ thuộc vào nguồn tôm, cá dưới dòng sông. Anh Nguyễn Văn Sanh (24 tuổi, con trai bà Sánh) cũng đứng cạnh đó, rít thuốc liên tục. Anh vừa mới về nhà sau chuyến đi giăng lưới ở mé sông bên kia. Anh than thở: "Chuyến đi gần nửa tháng mà tôi chỉ kiếm được 3kg cá, ngày hôm nay chắc đói. Toàn những thứ cá vụn rẻ mạt, bán được vài đồng đủ mua gạo ăn trong ngày đã là may lắm rồi”. Tôi hỏi sao không kiếm cái nghề ổn định làm? Anh lắc đầu: “Một tờ giấy tuỳ thân còn không có, ai mà dám nhận vào làm. Sống được ngày nào hay ngày đó thôi”.
Cạnh đó là căn chòi của gia đình ông Trần Văn Minh (49 tuổi) và bà Lê Thị Tiền (48 tuổi), nghèo cũng không kém. Giống như gia đình bà Sánh, ông Minh cũng đều từ vùng Biển Hồ trôi dạt về đây. Cả gia đình của ông Minh 12 người đều làm nghề giăng câu, chài lưới. Cá bắt được nếu nhiều thì đem bán đổi gạo, ít thì chế biến thức ăn cho gia đình.
Cuộc sống của những con người ở cái xóm Việt kiều này chông chênh vô định như thế. Cái ăn còn khó kiếm nói gì đến việc làm giàu. Vào mùa khô, nước trên sông Sài Gòn khô cạn, dân chỉ trông chờ vào mớ tép, con cua con ốc được mò trong các hang hốc đem về. Chiếc ghe là tài sản quý giá nhất mà người dân ở đây ai cũng phải có. “Bữa cơm được coi là sang trọng, thịnh soạn nhất cũng chỉ là cá kho thêm món canh chua được đưa về từ nghề sông nước. Những hôm đi làm mà không bắt được gì thì ăn rau chấm muối ớt sống qua ngày”, anh Minh xót xa nói.
Nước sinh hoạt với những người dân ở đây cũng trở thành một thứ xa xỉ. Họ phải mua nước với giá 10.000 đồng một can loại 20 lít. nước mua dùng chỉ để ăn uống, còn sinh hoạt và tắm rửa thì hướng thẳng ra sông. Vào mùa mưa lũ, nhưng giữ chiếc thuyền chỉ có một dây thừng được buộc vào gốc cây trên bờ, có “nhà” thì chỉ buộc vào một chiếc cọc nhỏ. Anh Minh thở dài: “Hôm nào mưa thì suốt đêm chỉ lo hứng dột và che chắn nhà, chứ cũng chẳng còn thời gian mà lo thuyền tuột dây trôi ra xa, vả lại ai cũng biết bơi hết rồi, đâu còn sợ sóng nước là chi! Chỉ tội cho lũ trẻ...”.
Những đứa trẻ chúng tôi gặp ở nơi đây, có đứa được sinh ra tại Campuchia, cũng có đứa được chôn nhau cắt rốn ngay tại xóm Việt kiều này, nhưng chúng có chung một hoàn cảnh: Không có giấy khai sinh, không hộ khẩu và đặc biệt không biết chữ. Nhìn những đứa trẻ nheo nhóc, còi cọc vì thiếu thốn ấy đã khiến chúng tôi không khỏi xót xa.
Nghe chúng tôi hỏi về chuyện học của những đứa trẻ, ông Nguyễn Văn Lễ (SN 1964) - người được xem là ở đây lâu nhất, lắc đầu nói: “Những người dân ở đây toàn thất học. Nhiều người một chữ tiếng Việt cắn đôi cũng không biết, mặc dù nói chuyện thao thao. Do bà con trở về Việt Nam tạm cư chỉ năm, sáu năm nay, chưa ai có quốc tịch, hộ khẩu… nên chuyện đưa các cháu đến trường vẫn còn trong mơ”.
Lê Anh
Xem thêm video clip : Clip: Hậu quả phóng nhanh vượt ẩu
