1
Tin tức trên BBC dẫn lời Adrian Owen cho biết: “Thử tưởng tượng khi bạn thức dậy và bị nhốt trong một chiếc hộp. Chiếc hộp ấy hoàn toàn vừa khít đến từng ngón tay, ngón chân bạn. Đây là một chiếc hộp kỳ lạ vì bạn có thể nghe thấy tất cả mọi thứ đang chuyển động xung quanh nhưng không ai nghe thấy tiếng nói của bạn.
Trên thực tế, chiếc hộp này vừa khít đến nỗi bạn không thể nói hay cử động. Ban đầu, bạn cảm thấy như một trò đùa. Nhưng sau đó, bạn nhìn thấy gia đình khóc thương cho số phận của bạn. Bạn cảm thấy rất lạnh, rồi lại nóng, khát nước. Bạn bè và người thân thăm viếng nhưng bạn không thể làm gì. Người bạn đời của bạn đi bước nữa và bạn không thể làm điều gì thay đổi”.
Những người sống “đời sống thực vật” luôn trong tình trạng vô thức. Mắt của họ vẫn mở và thỉnh thoảng đảo quanh.
Họ có thể cười, nắm tay người khác, khóc, rên rỉ hay lẩm bẩm nhưng họ thờ ơ trước một cái vỗ tay, không thể nhìn thấy hay hiểu người khác đang nói gì. Phản ứng của họ không phải là có chủ đích mà là theo quán tính. Họ dường như mất đi tất cả những ký ức, cảm xúc và mục đích sống - những yếu tố tạo nên một cá nhân.
Tuy nhiên, khi nhìn thấy đôi mắt họ hé mở, bạn luôn băn khoăn tự hỏi liệu có còn chút sự sống nào hay không?
Một thập kỷ trước, có lẽ câu trả lời đơn giản chỉ là không. Tuy nhiên hiện giờ, điều này không còn đúng nữa. Bằng cách sử dụng các phương pháp quét hoạt động của não, Owen nhận ra những người bị giam cầm trong thân xác mình vẫn có thể suy nghĩ ở một giới hạn nào đó. Số lượng bệnh nhân mắc chứng rối loạn ý thức đã tăng mạnh trong những thập niên gần đây.
Riêng ở châu Âu, ước tính mỗi năm, số ca hôn mê ước tính khoảng 230 nghìn, trong đó có 30 nghìn bệnh nhân sống đời sống thực vật.
Owen rất hiểu rõ điều này. Năm 1997, 5 phút sau khi đạp xe tới nơi làm việc, người bạn thân của Owen đã bị vỡ mạch máu não và đâm vào một cái cây ven đường. Từ đó, cô vẫn chưa lấy lại ý thức.
Sự việc này đã khiến Owen chết lặng. Ông bắt đầu tự hỏi liệu có cách nào xác định được, trong trường nào những bệnh nhân như vậy đang ở trong trạng thái hôn mê bất tỉnh, trường hợp nào vẫn còn nhận thức được và trường hợp nào ở giữa hai trạng thái này.
Một trong các biện pháp được các nhà nghiên cứu tại Cambridge sử dụng, đó là quan sát quá trình trao đổi chất, ví dụ như oxy và đường, trong não.
Một biện pháp khác phát hiện ra các vùng vẫn còn hoạt động trong não bằng chuyển động của các mạch máu.
Định nghĩa về cái chết
Nửa thế kỷ trước, nếu tim ngưng đập, bạn có thể bị cho là đã chết dù có thể bạn vẫn hoàn toàn nhận thức được mọi thứ xung quanh khi bác sỹ đưa bạn đến nhà xác. Điều này có thể giải thích cho những câu chuyện kỳ bí từng xảy ra về việc người chết "sống lại".
Hồi năm 2011, chính quyền tỉnh Malatya, miền Trung Thổ Nhĩ Kỳ công bố việc xây một nhà xác với một hệ thống báo động và cửa làm lạnh có thể được mở từ bên trong.
Vấn đề ở đây là định nghĩa của giới khoa học về "cái chết" vẫn là điều chưa rõ ràng. Owen giải thích rằng, sự sống không còn được gắn trực tiếp với nhịp đập của trái tim.
Nếu tôi có một trái tim nhân tạo, có phải tôi đã chết? Nếu sự sống của tôi được duy trì bằng máy móc, liệu có phải tôi đã chết? Liệu một người mất khả năng tự duy trì sự sống có bị cho là đã chết?
Không, bởi vì nếu như thế thì tất cả chúng ta đều bị xem là đã "chết" suốt 9 tháng trong bụng mẹ.
Vấn đề trở nên phức tạp hơn đối với trường hợp người bệnh bị mắc kẹt giữa thế giới giữa sự sống bình thường và cái chết.
Những năm 1960, nhà thần kinh học Fred Plum ở New York (Mỹ) và bác sĩ phẫu thuật thần kinh Bryan Jennett ở Glasgow là người tiên phong nghiên cứu những loại rối loạn ý thức.
Phương phát quét não
Vào năm 1997, Kate Bainbridge, một giáo viên 26 tuổi, bị hôn mê sau khi mắc một căn bệnh có triệu chứng giống như cúm. Não của cô cũng như toàn bộ thân não bị sưng tấy.
Vài tuần sau khi các khu vực nhiễm trùng đã khỏi, Kate tỉnh dậy từ hôn mê nhưng sau đó bị chẩn đoán là chỉ còn sống thực vật.
Bốn tháng sau đó, Kate trở thành bệnh nhân sống thực vật đầu tiên được nhóm các nhà khoa học tại Cambridge nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu, được công bố vào năm 1998, đã gây nhiều bất ngờ.
Không những Kate nhận ra các khuôn mặt mà não của cô còn phản xạ không khác gì những người khỏe mạnh. Kết quả quét não của cô cho thấy nhiều đường màu đỏ, đánh dấu hoạt động ở vùng sau não, vốn giúp nhận diện các khuôn mặt.
Sáu tháng sau đó, Kate tỉnh giấc. "Họ nói tôi không thể cảm thấy đau đớn. Họ hoàn toàn sai," Kate nói.
Đôi lúc cô đã muốn gào lên, nhưng các y tá lại tưởng đây chỉ là phản xạ theo quán tính.
Các y tá trong bệnh viện không biết được nỗi đau cô đã cảm nhận trong quá trình điều trị.
Đã có những lúc cô cảm thấy tuyệt vọng và muốn tự vẫn bằng việc nín thở.
"Tôi không thể ngăn mũi mình ngưng thở. Cơ thể tôi dường như không muốn chết," Kate nói.
Các nhà khoa học như Owen, Laureys và Schiff đã đề nghị xét lại một số trường hợp được cho là sống thực vật.
Nhiều người trong số này vẫn hoàn toàn ý thức được mọi thứ xung quanh, nhưng lại bị giam lỏng trong chính thân xác mình.
Vào năm 2006, Owen và Laureys tìm cách đối thoại với các bệnh nhân đang sống thực vật.
Một trong số này là Gillian (tên đã được thay đổi), vốn đã sống thực vật sau khi bị tai nạn giao thông vào năm 2005.
Owen đã nghiên cứu phản xạ não của những người khỏe mạnh khi ông yêu cầu họ tưởng tượng đang chơi tennis hoặc đi quanh nhà.
Owen sau đó đã yêu cầu Gillian làm điều tương tự.
Điều bất ngờ là bộ não 'thực vật' của cô đã có những phản xạ theo đúng trình tự với những bộ não khỏe mạnh khác và Owen nhận ra ông có thể đọc được suy nghĩ của cô.
Ngày nay, hành trình từ sự sống đến cái chết thường phụ thuộc vào câu hỏi "não đang như thế nào", thay vì "tim đang như thế nào".
Bộ não của một bệnh nhân sống đời sống thực vật vẫn hoạt động và họ có thể hô hấp mà không cần trợ giúp. Họ vẫn nhận thức được một phần nào đó về mọi thứ xung quanh và hy vọng có thể phục hồi, dù điều đó có mong manh.
Thi Ân (Theo BBC)
