Thực hư thông tin bỏ nhuận hai tháng Chín năm 2014

Thời gian gần đây, dư luận truyền tai nhau, năm nay không có nhuận hai tháng Chín như lịch đã in và nghĩ rằng lịch đã bị in nhầm khiến cho tất cả mọi người rất lo lắng. Nhất là bà con nông dân, họ rất hoang mang không biết liệu thông tin đó có thật hay không để có những tính toán hợp lí cho việc sản xuất nông nghiệp, sợ tính sai ngày gieo trồng, ảnh hưởng đến vụ thu hoạch phục vụ dịp tết Nguyên Đán.

Lịch 2014 in rõ ràng năm nay có nhuận âm lịch tháng chín.

Trao đổi với báo Mask, thạc sĩ Trần Tiến Bình - Chuyên gia nghiên cứu lịch nhà nước xác nhận: “Năm nay có nhuận tháng 9”.

Theo ông Bình, năm 2014 theo lịch nhà nước là có tháng 9 nhuận. “Tháng nhuận có hay không phải được tính toán ra. Cái này có hay không đã được Hội đồng Khoa học của Quốc gia thông qua và tính theo phép tính khá phức tạp”, ông Bình nói. 

Cũng theo ông Bình: “Tháng âm lịch là tháng theo tuần trăng nên trung bình chỉ có 29 - 30 ngày, độ dài trung bình là khoảng 29,5 ngày. 12 tháng mới có khoảng 354 ngày tức là ngắn hơn độ dài trung bình của năm mặt trời. Tức năm mặt trời là 365 ngày, chính vì thế từ thời xa xưa các cụ muốn cho tháng âm lịch phù hợp với năm thời tiết thì vài ba năm phải thêm 1 tháng vào cho đủ số ngày để bám theo thời tiết. Như thế, đó gọi là tháng nhuận”. 

Ông Bình cũng giải thích: “Còn cách tính tháng nhuận thế nào thì tương đối phức tạp, ta phải tính trong khoảng năm thời tiết thường thì tính từ năm đông chí tức là khoảng 21/12 đến năm đông chí tiếp theo. Trong khoảng thời gian đó của năm gọi là năm mặt trời. Nếu có 13 tháng âm thì tức là năm đó có tháng nhuận. Còn bình thường chỉ có 12 tháng âm thì không có nhuận. Năm nay có 13 tháng âm nên thêm 1 tháng nhuận là tháng 9. Còn tháng nào là tháng nhuận thì theo quy ước từ xưa là tháng mà không có điểm trung khí. 

Tháng nhuận trung khí tức là, từ thời xa xưa tính, trái đất quay xung quanh mặt trời và được chia thành 24  tiết khí ví dụ như: thanh, minh, kinh,… những điểm đó chia ra tương đối đều và cách nhau khoảng hơn 30 ngày. Để đánh dấu các điểm thời tiết như xuân thân là lúc ngày với đêm tương đối dài bằng nhau, hạ chí là lúc ngày dài nhất đêm ngắn nhất… Các điểm tiết khí đó có 12 tiết khí, 12 tiết khí này tương ứng với 12 tháng âm để theo dõi. Tháng âm ấy đối chiếu với trung khí khi nào có kẹp trung khí ở giữa chẳng hạn thì tháng đó tương ứng với 1 trung khí, khi nào tháng âm ấy không giữ trung khí nào ở trong thì tháng đó là tháng nhuận”.

Chuyên gia nghiên cứu lịch nhà nước cũng khẳng định: “Việc tính tháng nhuận này cũng như tính âm lịch là chuẩn xác. Việc tính là tính vị trí của mặt trăng, ngày mùng 1 âm là ngày mà trái đất, mặt trăng và mặt trời thẳng hàng vì vậy phải tính chính xác vị trí mặt trăng cũng như là các trung khí, tiết khí và vị trí trái đất quanh mặt trời. Chậm vài phút thôi thì sẽ sang ngày hôm sau. Phương pháp tính này cũng như quy định tháng nhuận âm lịch đã được Hội đồng Khoa học thông qua. Lịch năm nay in là đúng chứ không sai. Tin đồn bỏ nhuận 2 tháng 9 là không chuẩn xác”.

Trao đổi thêm với phóng viên, PGS. TS Lê Thành Lân, là chuyên gia nghiên cứu lịch pháp từ năm 1544 đến nay cũng khẳng định, năm nay có nhuận tháng 9 là chuẩn xác và đã được soạn ra và được Hội đồng Khoa học của Viện khoa học công nghệ Việt Nam thông qua. 

“Âm lịch thì thường khoảng 3 năm có một nhuận, năm nay có nhuận vì ngày dương là giữa 365 - 366 ngày trong một năm. Còn lịch âm có 353 ngày, như thế thì lịch âm hụt so với lịch dương và nó cũng hụt so với chu kỳ quay của trái đất xung quanh mặt trời cho nên sau 3 năm nó đã quá hụt vì vậy ta có phép tính rồi bù thêm 1 tháng, lúc đó gọi là tháng nhuận”, PGS. TS Lê Thành Lân lý giải thêm.

Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Điệp (Giám đốc Trung tâm Dịch thuật, Dịch vụ Văn hóa & Khoa học công nghệ).

Trên báo Đời sống pháp luật, Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Điệp (Giám đốc Trung tâm Dịch thuật, Dịch vụ Văn hóa & Khoa học công nghệ) cũng khẳng định lịch âm năm nay sẽ có nhuận hai tháng Chín, năm nhuận chỉ là một thủ pháp của các nhà làm lịch nhằm làm cho năm âm lịch và dương lịch không sai lệch nhau nhiều không có hàm ý gì về thời tiết, khí hậu.