1
LS Trần Chí Thanh- Văn phòng LS Tâm Đức (đoàn LS TP.Hà Nội) kể luôn câu chuyện về một đôi vợ chồng già 83 tuổi, đang sống khỏe mạnh ở phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, Hà Nội bỗng dưng phát hiện từ năm 2006 đã bị đứa con bất hiếu khai trên giấy tờ là đã chết. Ông cụ uất nghẹn trong lòng, huyết áp lên cao, suýt chút nữa thì ảnh hưởng đến tính mạng.
Truy tìm đứa con bất hiếu
“Trải qua 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, vợ chồng ông Đỗ Văn Hợp và bà Nguyễn Thị An (đều SN 1932, trú tại phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, Hà Nội) được ông bà tổ tiên phù hộ, độ trì cho sống khỏe mạnh đến ngày hôm nay”, LS. Thanh mở đầu câu chuyện của mình.
Dù ở tuổi 83, ông bà Hợp vẫn khỏe mạnh, tự lo cho mình chuyện sinh hoạt cá nhân, không cần sự trợ giúp nhiều của con cháu. Hơn 50 thập kỷ làm bạn với nhau, bà An đã sinh cho chồng 7 đứa con (đủ cả nếp lẫn tẻ), đến nay đã thành gia thất, con cháu đề huề.
Mặc dù gia đình đông con, song ông bà Hợp một đời lao động vất vả, đủ lực chia của hồi môn (đất đai) cho các con, tổng diện tích trên dưới cả nghìn mét vuông đất có địa thế vàng quanh khu vực quận Tây Hồ.
Duy chỉ có anh con trai trưởng Đỗ Mạnh Tiến được chia mảnh đất rộng khoảng 185m2 ngay sát cạnh ông bà, vừa tiện việc phụng dưỡng cha mẹ, lại là nơi thờ cúng tổ tiên của gia đình. Ngờ đâu, hạnh phúc được hưởng chưa tày gang, anh Tiến mắc bệnh hiểm nghèo, mất cách đây hơn chục năm (ngày 8/1/2005).
Ngày tiễn đưa con về nơi an nghỉ dưới suối vàng, ông bà Hợp và người thân trong gia đình đã khóc cạn nước mắt vì thương nhớ con trai trưởng đoản mệnh. Vậy là toàn bộ diện tích đất bố mẹ chia cho, cộng thêm trên dưới 50m2 đất vợ chồng anh Tiến mua của hàng xóm sát cạnh nhà được giao cho chị Vũ Thị Viễn (SN 1956) và 2 cô con gáiquản lý, sử dụng. Trong một thời gian dài, con gái Đỗ Thị Mai ở cùng với mẹ, còn cô út Đỗ Thị Thanh Hoa đi lấy chồng và ở riêng chỗ khác.
LS Thanh phân tích: “Cách đây hơn 2 tuần, có người đến gặp gia đình ông bà Hợp, nói rằng đã mua nhà đất nói trên của vợ chồng anh Tiến. Quá trình thu thập giấy tờ liên quan, vợ chồng ông Hợp “chết đứng” khi đọc tờ thông báo khai nhận di sản do phòng Công chứng số 3 TP.Hà Nội lập ngày 4/7/2006, gửi UBND phường Nhật Tân ghi nội dung: “Cha, mẹ đẻ của ông Đỗ Mạnh Tiến đã chết”.
Điều này đồng nghĩa với việc xác định vợ chồng ông Hợp không còn sống trên đời, trong khi thực tế ông bà vẫn sống khỏe mạnh, đều đều vẫn ra UBND phường lĩnh tiền trợ cấp hàng tháng của Nhà nước cho mỗi ông bà 350.1 đồng/tháng.
Theo LS. Thanh, hiện nay gia đình ông bà Hợp đang bức xúc tột cùng, đã có đơn tố cáo cô con dâu Vũ Thị Viễn lên cơ quan báo chí.
Một diễn biến khác, ông Nguyễn Văn Thành-nguyên cán bộ tư pháp phường Nhật Tân vào thời kỳ đó, hiện giữ chức Phó Chủ tịch HĐND phường sở tại đã khẳng định: “Tôi có đọc tờ thông báo của phòng Công chứng số 3, TP.Hà Nội, nhưng không đi xác minh nội dung. Trách nhiệm của phường là niêm yết, nếu có đơn khiếu nại của công dân, chúng tôi sẽ xem xét, còn không thì thôi”.
Chính vì làm việc tắc trách, UBND phường Nhật Tân vào hùa với hành vi sai bằng nhận xét: “Thông báo này đã được niêm yết tại trụ sở UBND phường từ ngày 4/7/2006 đến 4/8/2006. Trong thời gian niêm yết, UBND phường không nhận được bất kỳ đơn thư, khiếu nại nào liên quan”.
Ông Thành đổ hết tội cho người đi kê khai phải chịu trách nhiệm về nội dung kê khai và thừa nhận việc khai tử vợ chồng ông Hợp chắc chắn sai trái. Còn ông Vũ Việt Hoàn- Trưởng phòng Công chứng số 3 cho hay: “Xác nhận một người chết phải có giấy chứng tử. Trong vụ việc này, trách nhiệm thuộc về người kê khai”.
Luật sư Thanh cho biết tin tức, ngày 11/5/2015, ông Đỗ Văn Hợp đã làm đơn gửi UBND phường Nhật Tân xin xác nhận vợ chồng ông là bố mẹ đẻ của anh Đỗ Mạnh Tiến đã chết vào ngày 8/1/2005. Chính quyền phường Nhật Tân đã công nhận điều này, mặc nhiên thừa nhận vợ chồng ông Hợp vẫn còn sống đến ngày hôm nay.
Vợ chồng ông bà Hợp kể nỗi búc xúc của gia đình với PV. (Ảnh Thành Long)
Tội đại bất hiếu
Với kinh nghiệm lâu năm trong nghề “thầy cãi”, LS. Trần Chí Thanh nhận định: Căn cứ vào đơn thư tố cáo của vợ chồng ông Hợp, không sớm thì muộn, các cơ quan bảo vệ pháp luật sẽ tìm ra thủ phạm khai tử vợ chồng ông Hợp với phòng Công chứng số 3, động cơ, mục đích của chúng là gì?
Theo phân tích của LS. Thanh, phòng Công chứng số 3 TP.Hà Nội ra thông báo về việc khai nhận di sản nói trên, có nội dung khai tử vợ chồng ông Hợp, trong khi ông bà vẫn còn sống khoẻ mạnh là sai phạm đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm đến quyền được sống của công dân được pháp luật bảo vệ. Vẫn biết rằng, người kê khai phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, nhưng nhìn rộng ra, công chứng viên cũng phải liên đới chịu trách nhiệm.
Nếu có căn cứ chứng minh, giữa người kê khai và công chứng viên có sự móc ngoặc, nhằm trục lợi cá nhân, thì tuỳ theo mức độ thiệt hại mà bị xử lý nghiêm minh theo pháp luật.
Kế tiếp đến là sự vô trách nhiệm, làm việc thiếu tinh thần trách nhiệm của UBND phường Nhật Tân. Theo đó, trước khi dán một văn bản lên bảng tin tại trụ sở uỷ ban, cán bộ được giao nhiệm vụ phải đọc kỹ xem nội dung trong đó đúng hay sai. Nếu phát hiện có sai sót, cần yêu cầu đơn vị ra văn bản chỉnh sửa cho đúng với thực tế khách quan. Đằng này, cán bộ phường lại đổ lỗi cho người kê khai, làm việc quan liêu theo kiểu “sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi”, công dân cư trú tại địa bàn phường còn sống hay đã chết lại không tỏ tường, hạ bút xác nhận theo kiểu tào lao, gây thiệt hại cho công dân.
LS. Thanh đồng tình với quan điểm của nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng: Ông bà Hợp thuộc diện người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc liên quan đến khối tài sản nhà đất của gia đình anh con trai trưởng Đỗ Mạnh Tiến. LS. Thanh nhấn mạnh: “Tuy nhiên, để đi đến tận cùng sự việc vợ chồng ông Hợp có được hưởng di sản thừa kế của con trai Đỗ Mạnh Tiến để lại hay không, chỉ có toà án mới có thẩm quyền ra phán quyết”.
Theo LS. Thanh, kẻ nào khai tử ông bà Hợp không đúng sự thật (gian dối), mục đích để chiếm đoạt tài sản, thì hành vi đó có dấu hiệu của tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” được quy định tại Điều 139 Bộ luật Hình sự:
“1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ hai triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm”.
Điều 669 Bộ luật Dân sự quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc như sau: “Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này: 1) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; 2) Con đã thành niên mà không có khả năng lao động”.
Phan Tuấn
