Vì sao NHNN đưa ra phương án siết cho vay bất động sản?

(ĐSPL) - Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành văn bản xin ý kiến sửa đổi Thông tư 36/2014 quy định các giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của các tổ chức tín dụng có khả năng sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn các khoản cho vay kinh doanh bất động sản. Tuy nhiên, thời hạn áp dụng vẫn chưa xác định.

Dự kiến sẽ có rất nhiều thay đổi trong quy định cho vay, đặc biệt là với cho vay bất động sản.

Cụ thể tỉ lệ sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung hạn và dài hạn được giảm mạnh đối với: NHTMCP – giảm từ 60% xuống còn 40%; Chi nhánh ngân hàng nước ngoài – giảm từ 60% xuống còn 40%; Các tổ chức tài chính phi ngân hàng – giảm từ 200% xuống còn 80%; Ngân hàng hợp tác xã – giảm từ 60% xuống còn 40%

Công thức để tính tỷ lệ này như sau: A = (B/C) x 100% (B = Tổng dư nợ cho vay trung dài hạn quy định cụ thể theo Thông tư 36 trừ đi tổng nguồn vốn trung hạn, dài hạn theo quy định của Thông tư 36; C = Tổng nguồn vốn ngắn hạn quy định theo Thông tư 36).

Ngoài ra, những thay đổi khác là không đáng kể. Thời hạn áp dụng chưa xác định nhưng nhóm nghiên cứu của  CTCK TP. HCM (HSC) cho rằng với việc chỉnh sửa này, có khả năng quy định về áp dụng Basel 2 sẽ lùi lại thêm 1 năm.

Theo NHNN, việc giảm tỉ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn nhằm giảm tập trung cấp tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản, lĩnh vực chủ yếu là cho vay trung dài hạn, đồng thời giảm rủi ro thanh khoản.

Số liệu thống kê cho thấy dòng chảy tín dụng vào lĩnh vực đầu tư kinh doanh bất động sản liên tục có sự tăng trưởng trong thời gian qua.

Đến cuối tháng 9/2015 dư nợ cho vay kinh doanh bất động sản chiếm 8,05% tổng dư nợ tín dụng, tương ứng 358.377 tỉ đồng. Tốc độ tăng trưởng cho vay đầu tư kinh doanh bất động sản trong 9 tháng đầu năm 2015 đạt 14,59%, cao hơn khoảng 2,5% so với tốc độ tăng trưởng tín dụng chung 9 tháng đầu năm 2015.

Trong đó dư nợ cho vay đầu tư kinh doanh bất động sản tập trung lớn nhất vào phân khúc xây dựng, sửa chữa, mua nhà, xây dựng đô thị, chiếm trên 60%.

Tại hội nghị tổng kết ngành ngân hàng TP.HCM được tổ chức giữa tháng 1 qua, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Phước Thanh cảnh báo về thực trạng này.

Theo ông Thanh, tín dụng trung dài hạn tăng cao gây áp lực lên NH bởi vốn huy động phần lớn là vốn ngắn hạn. Đặc biệt trong năm 2015 một lượng vốn lớn đổ vào kênh bất động sản và các dự án BOT. Đây là điều rất rủi ro và trong năm 2016 Ngân hàng Nhà nước sẽ không để tình trạng này tiếp diễn.

Đáng chú ý, dự thảo còn nâng tỉ trọng rủi ro đối với các khoản phải đòi để kinh doanh bất động sản từ 150% lên 250%. Lý giải về thay đổi này, NHNN cho biết đây là động tác nhằm “phát đi tín hiệu” đối với thị trường và hệ thống ngân hàng nhằm kiểm soát rủi ro cho vay đối với lĩnh vực này.

Song song với siết tín dụng bất động sản, NHNN cũng quy định việc các ngân hàng cho vay và chiết khấu giấy tờ có giá để khách hàng ủy thác cho tổ chức, cá nhân đầu tư, kinh doanh cổ phiếu phải được tính vào các khoản cấp tín dụng để đầu tư, kinh doanh cổ phiếu nhằm quản lý chặt chẽ hơn hoạt động này.

Ngoài ra, các ngân hàng cũng không được cấp tín dụng cho khách hàng để đầu tư, kinh doanh trái phiếu chưa niêm yết của doanh nghiệp. Theo NHNN, quy định này nhằm đảm bảo tính thị trường của trái phiếu và mức độ an toàn của khoản vay.

Bên cạnh các trường hợp nêu trong quy định cũ, NHNN cũng bổ sung thêm các trường hợp được tính là “người có liên quan” để tính giới hạn sở hữu là Công ty hoặc tổ chức tín dụng mà tổ chức đó sở hữu từ 5% vốn điều lệ hoặc vốn cổ phần có quyền biểu quyết trở lên, hoặc có thẩm quyền bổ nhiệm người quản lý, thành viên ban kiểm soát...

Trong khi đó Dự thảo Thông tư đã nâng giới hạn về tỷ lệ mua, đầu tư trái phiếu Chính phủ của Chi nhánh ngân hàng nước ngoài lên bằng với mức quy định của khối ngân hàng thương mại cổ phần, ngân hàng liên doanh, ngân hàng 100% vốn nước ngoài là 35%.

Theo NHNN, quy định này nhằm tạo điều kiện cho một số chi nhánh ngân hàng nước ngoài có quy mô đầu tư trái phiếu Chính phủ cao và thường xuyên vượt giới hạn có thể điều chỉnh và đáp ứng quy định của NHNN cũng như thúc đẩy thu hút vốn đầu tư trong, ngoài nước vào trái phiếu Chính phủ.

NHNN cũng xem xét nâng tỉ lệ cho vay so với tổng tiền gửi của các ngân hàng cổ phần do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ (gồm Vietinbank, Vietcombank và BIDV) từ 80% lên 90%.

Theo NHNN, đây là những ngân hàng có vai trò là NHTM dẫn đầu và tạo lập thị trường và hiện 3 ngân hàng này được giao nhiệm vụ tham gia hỗ trợ quá trình tái cơ cấu của một số ngân hàng yếu kém, tham gia sáp nhập, hợp nhất một số ngân hàng.

Do đó việc xem xét nâng tỉ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi của các ngân hàng này từ 80% lên 90% là cần thiết.

NHNN cũng bổ sung thêm định nghĩa về ngân hàng TMCP do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ (ví dụ Vietcombank, BIDV , Vietinbank). Phân biệt các ngân hàng này với NHTM nhà nước (100% vốn Nhà nước, ví dụ: Agribank, Oceanbank, GPBank, VNCB).

Theo đó, tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi (tỷ lệ LDR) theo Thông tư 36 đối với cả 2 loại ngân hàng nói trên đều là 90%. Bản sửa đổi này đã đưa ra định nghĩa rõ ràng hơn về 2 loại NHTM có vốn nhà nước, phù hợp với quy định mới của Luật doanh nghiệp có hiệu lực từ ngày 1/7/2015.

“Định nghĩa này sẽ nới rộng tỷ lệ LDR của BIDV, Vietcombank và Vietinbank từ mức 80% (nếu coi như đây là các NHTMCP thông thường) lên mức 90% như cũ. Về mặt lý thuyết thì việc sửa đổi này sẽ giúp cho BIDV và Vietinbank có thêm nhiều dư địa để gia tăng cho vay. Mặc dù tỷ lệ LDR thuần theo thông lệ quốc tế của cả 2 ngân hàng này đều tương đối cao”, HSC phân tích.

Một sửa đổi được cho là tác động tới nhiều doanh nghiệp bất động sản, ngân hàng là nâng tỷ trọng rủi ro đối với các khoản phải đòi để kinh doanh bất động sản từ 150% lên 250%.

Các khoản cho vay kinh doanh bất động sản bảo gồm: các khoản cho vay đối với các chủ đầu tư bất động sản và các khoản cho vay đối với các cá nhân/ tổ chức khác có nhu cầu mua, nhận chuyển nhượng, thuê, thuê mua bất động sản để bán, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, cho thuê mua nhằm mục đích sinh lợi.

Định nghĩa này sẽ không bao gồm các khoản cho vay để mua nhà ở theo các chương trình, chính sách của Chính phủ và các khoản cho vay mua nhà trả góp/sửa nhà.

NHNN dường như muốn phát tín hiệu đối với thị trường về tốc độ tăng trưởng khá nóng của mảng kinh doanh đầu tư bất động sản trong năm vừa qua. Theo đó, dư nợ cho vay kinh doanh bất động sản (cho vay chủ đầu tư dự án bất động sản hoặc cho vay các cá nhân đầu tư kinh doanh bất động sản) đã tăng 15,59% trong vòng 9 tháng đầu năm 2015 và cao hơn mức tăng trưởng tín dụng bình quân của toàn ngành là 2,5%. Trong khi đó, tổng dự nợ kinh doanh bất động sản cũng chiếm 8,05% dư nợ tín dụng toàn ngành.

“Việc điều chỉnh tỷ trọng rủi ro này rõ ràng không tích cực đối với các cổ phiếu bất động sản trong dài hạn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa có ngày hiệu lực chính thức và có lẽ các ngân hàng vẫn còn đủ thời gian để điều chỉnh danh mục cho vay một cách từ từ. Việc nâng cao tỷ trọng rủi ro rõ ràng sẽ ảnh hưởng tới khả năng tiếp cận vốn các chủ đầu tư bất động sản trong năm nay và cũng sẽ ảnh hưởng tới nhu cầu mua nhà ở các dự án mà phân khúc người mua chủ yếu là các đối tượng đầu cơ”, HSC cho biết.

Tuy nhiên hoạt động cho vay mua nhà trả góp sẽ không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thông tư này, vì hoạt động này không được xếp loại là vay để kinh doanh bất động sản (thường xếp loại cho vay mua nhà, cho vay cá nhân/tiêu dùng).

“Việc điều chỉnh giảm trần tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn để tài trợ cho vay trung dài hạn cũng sẽ ảnh hưởng tới phân khúc cho vay mua nhà trả góp đối với một số ngân hàng đang có tỷ lệ này ở ngưỡng cao”, HSC nhận định.

Ngọc Anh (Tổng hợp)