1
Quan hệ Việt-Mỹ ngày càng có những tiến triển tốt. Hai nước đã thực sự khép lại quá khứ chiến tranh để hợp tác với nhau trong nhiều lĩnh vực. Trong đó có cả lĩnh vực nhạy cảm như an ninh, quốc phòng. Tuy vậy, vẫn còn một rào cản là Mỹ chưa dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
Nhưng rất có thể trong thời gian không xa sắp tới, lệnh cấm này sẽ được dỡ bỏ. Đang có nhiều dấu hiệu chứng minh điều đó.
Đầu tiên phải nói tới các thông tin từ phía Mỹ. Hồi đầu tháng 7, ông Ted Osius – người được Tổng thống Obama đề cử làm Đại sứ mới ở Việt Nam cũng đã có phiên điều trần tại Ủy ban đối ngoại Thượng viện. Điều đáng lưu ý là ông Ted Osius đã đề nghị Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
Máy bay cảnh báo sớm P-8 của Mỹ mà Việt Nam từng xem xét mua nhưng bị vướng lệnh cấm bán vũ khí của Mỹ.
Bên cạnh đó, các tờ báo Mỹ cũng đã bắt đầu bàn nhiều về chủ đề này và hầu hết đều ủng hộ cho việc dỡ bỏ lệnh cấm. Hôm 15/7, tờ Wall Street Journal đăng bài viết của hai chuyên gia Mỹ về an ninh châu Á cho rằng đã đến lúc Mỹ nên bán vũ khí cho Việt Nam.
Bài báo có đoạn: “Năng lực tự vệ để bảo vệ chủ quyền của Việt Nam đang bị đe dọa bởi sức mạnh vượt trội của Trung Quốc. Trong khi Washington và Hà Nội đã có những bước khiêm tốn để bình thường hóa quan hệ quân sự thông qua các cuộc tập luyện chung và đối thoại chiến lược, Mỹ nên thực hiện các bước bổ sung để tăng cường khả năng tự vệ của Việt Nam. Quan trọng nhất, Mỹ nên dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam”.
Cùng với các ý kiến trên báo giới, trong nghị viện Hoa Kỳ đã lưu hành dự thảo nghị quyết về việc dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu vũ khí sát thương cho Việt Nam.
Gần đây nhất, Thượng nghị sĩ Bob Corker – thành viên cao cấp Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ nhân dịp thăm và làm việc tại Việt Nam đã hội đàm với Thượng tướng Trương Quang Khánh – Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam. Trong buổi gặp, ông Bob Corker đã cho biết Mỹ đang nghiên cứu tiến tới dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương với Việt Nam. Đồng thời hai bên cũng đã trao đổi một số nội dung hợp tác sau khi lệnh cấm đã dỡ bỏ.
Về phía Việt Nam, thời gian gần đây, các nhà lãnh đạo Việt Nam đã công khai bày tỏ mong muốn Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm này đối với Việt Nam. Hôm 18/7, khi tiếp cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton sang thăm Việt Nam, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đề nghị Mỹ sớm dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Chủ tịch nước nhấn mạnh đây là một việc làm cần thiết thể hiện sự tin cậy lẫn nhau để bình thường hóa hoàn toàn quan hệ hai nước. Cựu Tổng thống Bill Clinton đã ghi nhận và hứa sẽ có ý kiến về vấn đề này khi trở lại Hoa Kỳ.
Chủ tịch nước Trương Tấn Sang gặp Thượng nghị sỹ Bob Corker hôm 5/8.
Tiếp đó, hôm 5/8, khi tiếp Thượng nghị sỹ Bob Corker, Chủ tịch nước tiếp tục nêu đề nghị Mỹ sớm dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Ông Bob Corker đã thông tin với Chủ tịch nước rằng ông tin tưởng việc này sẽ sớm được thực hiện vì điều đó đem lại lợi ích cho cả hai bên. Ông Corker cũng cho biết thêm rằng việc thảo luận về vấn đề này trong Quốc hội Mỹ đang cởi mở và ấm dần lên.
Dựa trên các thông tin nêu trên, có thể nói rằng quá trình vận động cho việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương của Mỹ cho Việt Nam đã có những bước tiến triển mới nếu chưa muốn nói rằng gần đi đến kết quả.
Người Mỹ thường có thói quen đi theo trình tự. Điều đó được minh chứng rõ qua các phát ngôn và hành động của người Mỹ trong vấn đề Biển Đông vừa qua.
Đầu tiên, khi Trung Quốc mới đưa giàn khoan vào hạ đặt trái phép thì Mỹ cho người phát ngôn Bộ Ngoại giao liên tiếp bày tỏ quan ngại đồng thời các phương tiện truyền thông Mỹ đưa tin một cách thận trọng. Sau đó, khi căng thẳng càng leo thang và Trung Quốc bộc lộ rõ sự hung hăng qua việc đâm tàu của Cảnh sát biển và Kiểm ngư Việt Nam thì Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ sang Việt Nam làm việc và có phát ngôn chỉ trích Trung Quốc. Sau đó nữa đến Ngoại trưởng Mỹ nói “Trung Quốc hung hăng” đồng thời người phát ngôn Nhà Trắng cũng lên tiếng.
Tình hình vẫn tiếp tục căng thẳng, đích thân ông Obama, trong lễ tốt nghiệp của sĩ quan trường quân sự Westpoint đã nói đến tình hình Biển Đông và bóng gió nói đến việc Mỹ phải động binh. Đồng thời, báo chí Mỹ đã bắt đầu đưa tin sôi nổi hơn với các bài bình luận, phê phán Trung Quốc. Một số báo cử phóng viên sang Việt Nam gặp chủ tàu cá bị Trung Quốc đâm chìm để lấy tin viết bài. Đồng thời các tướng lĩnh Mỹ bên lề các diễn đàn, hội nghị quốc tế cũng lên tiếng chỉ trích Trung Quốc và kêu gọi Mỹ phải có hành động cứng rắn để ngăn chặn Bắc Kinh nhằm duy trì trật tự hiện tại.
Kết quả cuối cùng là Thượng viện Mỹ đã thông qua một nghị quyết lên án Trung Quốc vào thượng tuần tháng 7 trước khi Trung Quốc rút giàn khoan vài ngày. Nghị quyết yêu cầu Trung Quốc phải rút giàn khoan để trả Biển Đông về hiện trạng trước ngày 2/5.
Khi lược lại chuỗi phản ứng của Mỹ về Biển Đông, chúng tôi muốn so sánh với quá trình vận động bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam. Hiện nay, vấn đề này đang đi đến quá trình được dư luận Mỹ đồng thuận và bắt đầu được vận động trong Quốc hội. Với những tín hiệu đã nêu ra, nhiều khả năng việc Mỹ cho phép bán vũ khí sát thương cho Việt Nam sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian.
Trần Vũ
Xem thêm video clip : Mô phỏng chiến đấu cơ F-14 Tomcat hiện đại của Hải quân Mỹ
