1
Phòng thủ bờ biển là lực lượng quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo chống lại các cuộc tấn công đổ bộ của đối phương. Ngoài nhiệm vụ hỗ trợ cho các lực lượng tác chiến tiên phong, lực lượng phòng thủ bờ biển còn là chốt chặn cuối cùng trong việc vô hiệu hóa lực lượng đổ bộ của đối phương.
Với phương châm tác chiến của quân đội nhân dân Việt Nam nói chung và Hải quân nhân dân nói riêng lấy phòng ngự làm đầu nên lực lượng phòng thủ bờ biển Hải quân Việt Nam được chú trọng đầu tư từ rất sớm.
Hệ thống phòng thủ bờ biển 4K51 Rubezh khai hỏa tiêu diệt tàu chiến đối phương.
Vào những năm 1980, lực lượng phòng thủ bờ biển thuộc Hải quân Việt Nam đã được thành lập. Tại thời điểm đó, Nga đã chuyển giao cho lực lượng phòng thủ bờ biển loại tên lửa chống hạm cơ động 4K51 Rubezh.
Tổ hợp tên lửa phòng thủ bờ biển 4K51 Rubezh (NATO định danh là SSC-3) do Liên Xô phát triển và đưa vào phục vụ cuối những năm 1980.
Tổ hợp 4K51 gồm một xe mang bệ giá phóng 3P51 (cải tiến dựa trên xe vận tải hạng nặng MAZ-543), sử dụng để đặt radar điều khiển hỏa lực cùng cụm ống phóng KT-161. KT-161 chứa hai tên lửa hành trình chống hạm P-15M. Tên lửa có chiều dài 6,5 m, đường kính thân 0,76 m, trọng lượng phóng 2,5 tấn.
Tên lửa sử dụng động cơ nhiên liệu lỏng tầm bắn 80 km. Đầu đạn của tên lửa có trọng lượng tới 513 kg thuốc nổ. Tuy có nhiều hạn chế bởi thân hình đồ sộ của tên lửa, tốc độ chậm khó lòng tấn công được các tàu chiến hiện đại nhưng 4K51 vẫn là vũ khí hiệu quả để ngăn chặn khả năng tấn công đổ bộ của đối phương.
4K44 REDUT-M là hệ thống tên lửa chống hạm có tầm bắn xa nhất Đông Nam Á.
4K44 REDUT-M là hệ thống tên lửa chống hạm có tầm bắn xa nhất Đông Nam Á. Trên thế giới ngoài Nga chỉ có Việt Nam sở hữu loại tên lửa được mệnh danh là "sát thủ tàu sân bay" này.
Cũng trong giai đoạn những năm 1980, lực lượng phòng thủ bờ biển Việt Nam được Liên Xô chuyển giao hệ thống tên lửa chống hạm được mệnh danh là “sát thủ tàu sân bay” 4K44 REDUT-M. Đặc biệt, Việt Nam là khách hàng duy nhất được xuất khẩu hệ thống tên lửa chống hạm này.
Tổ hợp tên lửa chống hạm REDUT-M là một hệ thống tên lửa phòng thủ bờ biển di động, được triển khai trên xe phóng SPU-35B hoặc SPU-35V. Một tổ hợp REDUT-M có 3 xe phóng, xe chỉ huy và xe radar 4R45 Skala.
Tên lửa được đặt trong ống phóng ZIL-135K và được đặt trên xe tải BAZ-135MB 8x8 bánh. Mỗi xe phóng được vận hành bởi 5 người, thời gian triển khai sẳn sàng chiến đấu khoảng 30 phút.
Tên lửa P-35B có chiều dài 10,2 m, đường kính gần 1 m, sải cánh 2,6 m, trọng lượng phóng 4.500 kg. Tên lửa có tầm bắn tối đa 460 km, với tốc độ gấp 1,4 lần tốc độ âm thanh, biến thể nâng cấp về sau đạt cự ly 550 km. Tên lửa sử dụng động cơ nhiên liệu rắn KRD-26.
Tên lửa được dẫn hướng kết hợp quán tính, hiệu chỉnh tham số trong suốt hành trình và radar chủ động giai đoạn cuối. Tên lửa được trang bị đầu đạn thông thường nặng 1.000 kg hoặc đầu đạn hạt nhân chiến thuật 350 kiloton. 4K44 REDUT-M là tổ hợp tên lửa chống hạm có tầm bắn xa nhất Đông Nam Á hiện nay.
Xây dựng lực lượng phòng thủ bờ biển mạnh nhất Đông Nam Á
Trong lộ trình đưa hải quân tiến thẳng lên hiện đại hóa như cam kết của Đảng và Nhà nước, lực lượng phòng thủ bờ biển Hải quân Việt Nam đã được đầu tư trang bị hệ thống phòng thủ bờ biển hiện đại nhất thế giới hiện nay K-300P Bastion.
K-300P Bastion là hệ thống phòng thủ bờ biển sử dụng tên lửa chống hạm tốc độ siêu âm P-800 Yakhont. Hệ thống này được thiết kế để tiêu diệt tàu chiến mặt nước, nhóm tàu đổ bộ, tàu sân bay của đối phương.
Với hệ thống K-300P Bastion Việt Nam là quốc gia có lực lượng phòng thủ bờ biển mạnh nhất Đông Nam Á.
Hệ thống sử dụng tên lửa P-800 Yakhont, NATO định danh là SS-N-26. Tên lửa được trang bị động cơ ramjet nhiên liệu lỏng cùng một động cơ tăng tốc nhiên liệu rắn, tốc độ của tên lửa nhanh gấp 2,5 lần tốc độ âm thanh (2800 km/h), tầm bắn đạt 120 km ở chế độ bay thấp, 300 km ở chế độ bay hỗn hợp.
P-800 được dẫn hướng kết hợp quán tính và radar thụ động có khả năng nhảy tần số để chống nhiễu, radar của tên lửa có khả năng khóa mục tiêu ở cự ly 50 km. Tốc độ nhanh, hệ thống dẫn đường và khóa mục tiêu tinh vi, P-800 thực sự là “cơn ác mộng” của bất kỳ loại tàu chiến mặt nước nào cho dù nó được trang bị những hệ thống phòng vệ tối tân nhất.
Vào năm 2011, Hải quân Việt Nam đã được Nga chuyển giao 2 tổ hợp K-300P Bastion cùng với 2 tổ hợp khác. Sự có mặt của Bastion cùng với các tổ hợp tên lửa phòng thủ bờ biển đang được sử dụng, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia có lực lượng phòng thủ bờ biển mạnh nhất Đông Nam Á.
Yêu cầu cấp bách phải xây dựng hệ thống bảo vệ bờ biển tích hợp Việt Nam
Trước hết, cần phải nhấn mạnh vai trò nòng cốt của máy bay chiến đấu và tàu ngầm trong thế trận phòng thủ hướng biển của Việt Nam.
Đây là lực lượng có khả năng cơ động rất cao, có khả năng tấn công chớp nhoáng, đóng vai trò quyết định trong hình thái “phòng ngự chủ động”, lấy tấn công phủ đầu làm phòng thủ, triệt hạ từ xa sự tập trung binh lực của địch, làm nhụt nhuệ khí ban đầu của chúng, thậm chí là đập tan từ đầu ý đồ tấn công vào bờ biển nước ta.
Thế nhưng, các hệ thống tên lửa bờ đối hạm vẫn đóng vai trò then chốt trong thường trực chiến đấu chống xâm nhập hướng biển. Các hệ thống được triển khai sẵn ở các hướng sẽ bảo vệ những khu vực xung yếu nhất hoặc các cụm đảo, mục tiêu gần bờ trước sự uy hiếp thường xuyên của lực lượng hải quân địch.
Hệ thống tên lửa bờ đối hạm Bal-E khai hỏa.
Tuy nhiên hiện nay, trừ K-300P Bastion-P ra, 2 hệ thống phòng thủ bờ biển còn lại của Việt Nam đều đã cũ, chế tạo theo công nghệ lạc hậu, tên lửa kích thước lớn, tốc độ thấp, khả năng dẫn đường thiếu linh hoạt, dễ bị đánh chặn. Với nguồn ngân sách ít ỏi, tạm thời chúng ta vẫn còn sử dụng nhưng trong tương lai, nhất thiết chúng phải được thay thế bằng các hệ thống hiện đại hơn.
